W USA diagnozę, dokonuje się w oparciu o tzw. profil psychoedukacyjny, w skład, którego wchodzi test na inteligencję oraz ocena osiągnięć dziecka w zakresie pięciu podstawowych umiejętności : czytania, literowania, liczenia, mówienia. Integralną częścią procesu diagnostycznego jest badanie neurofizjologiczne. Powstały dwa systemy, jeden o nazwie Neurometrics, drugi - BEAM. Systemy te mierzą dojrzałość każdego obszaru mózgu dziecka, a następnie porównują z dojrzałością mózgu większości dzieci dla poszczególnej kategorii wiekowej. Na tej podstawie powstał program komputerowy, pozwalający na identyfikację dzieci, u których występują nieprawidłowości w obszarach mózgu odpowiedzialnych za funkcje poznawcze. Program ten pozwala na rozpoznanie takich zaburzeń jak zaburzenia koncentracji uwagi lub specyficzne trudności w procesie uczenia się.

Wszystkie programy terapeutyczne prowadzą do stworzenia dzieciom odpowiednich warunków rozwoju . W USA terapia całościowa oparta jest na:

Większość dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi ma kłopoty z zorganizowaniem sobie czasu i oczekuje od dorosłych, że im w tym pomogą zarówno w szkole jak i w domu.

W domu dziecko z zaburzeniami koncentracji uwagi potrzebuje rutyny w zakresie codziennych obowiązków. Wszystkie czynności musi wykonywać regularnie o ściśle określonych porach każdego dnia. Należy mu więc towarzyszyć w tworzeniu programu zajęć pozaszkolnych każdego dnia tygodnia i dzielić na odcinki półgodzinne. Każdy odcinek czasu powinien mieć przyporządkowane zajęcie, takie jak zjedzenie kanapki, obiadu , kąpiel itp. Postępowanie z dzieckiem powinno być jak najbardziej konsekwentne, natomiast jakiekolwiek zmiany w regulaminie domowym należy ograniczyć do minimum. Otoczenie dziecka powinno być stabilne i spokojne, w miarę możliwości bez hałasu.

Z powodu małych ambicji i braku systemu ochrony, dziecko musi być stale zapewniane, że jest akceptowane takie, jakie jest, i że jest pełnoprawnym członkiem rodziny

DZIECKO NADPOBUDLIWE A RODZINA

Brak bliskości między matką i ojcem ma poważny wpływ na każde dziecko w rodzinie. Dzieci wychowujące się w domu, w którym matka i ojciec nie kochają się, ale jedynie tolerują się wzajemnie dla dobra dzieci, szybko wyczują chłód domu pozbawionego miłości. Dziecko z zaburzeniami koncentracji uwagi ma zwiększoną potrzebę posiadania stałego oparcia w życiu oraz poczucia, że jest kochane. Kłótnie między rodzicami zabijają serce w każdym dziecku, zaś u takiego dziecka paraliżują dodatkowo jego zmysły. Większość tych dzieci wchodzi wówczas w życie z ograniczoną zdolnością okazywania emocji, które nieraz pozostają głęboko ukryte. Są to ludzie, którym brakuje pewności siebie i poszanowania własnej godności. Kłótnie w rodzinie pogłębiają problemy osobowościowe i będą pogłębiać je przez lata.

Dziecko z zaburzeniami koncentracji uwagi wykazuje większy spryt niż normalne dziecko w wykorzystywaniu kłótni między rodzicami dla własnej korzyści. Jeżeli rodzice nie przyjmują wspólnego frontu w postępowaniu z dzieckiem i ono to zauważa, to ów krater w wulkanie robi się coraz większy. Gdy dziecko przyzwyczaja się do manipulowania rodzicami, ustawiając ich jedno przeciw drugiemu, zaczyna doświadczać coraz większych trudności w świecie zewnętrznym, w którym jego działania manipulacyjne nie są tolerowane. W końcu prowadzi to do jego większej izolacji.

Choć dziecko stara się zachować dobre relacje z rodzicami, często jego zachowanie jest powodem przełomowych momentów w rodzinie. Matka przebywając z dzieckiem cały dzień, musi sama radzić sobie z jego nagłymi wybuchami agresji, impulsywnością, kłamstwami i oszustwami oraz uwagami ze strony sąsiadów i nauczycieli. Z drugiej strony ojciec wraca do domu po całym dniu pracy, chciałby odpocząć i cieszyć się swoja rodziną w ciszy i spokoju. Matka wita go jednak wiadomościami o różnych wykroczeniach dziecka i o tym, że ona już nie wytrzymuje nerwowo. Wtedy on musi zebrać wszystkie swoje siły i przejąć funkcje kierownicze w domu. Często nie udaje się to zbyt dobrze, gdyż ma już za sobą wiele męczących godzin w pracy. Czuje się zmęczony i brak mu cierpliwości. Jest to więc moment najwyższego ryzyka wszczęcia kłótni.

Z powodu tych codziennych popołudniowych konfrontacji ojciec woli wracać do domu później mając nadzieję, że uniknie wówczas nieprzyjemności i problemów. Stopniowo nie zdając sobie z tego sprawy, coraz mniej czasu poświęca rodzinie i żonie. Ona zaś czuje się opuszczona i osamotniona w wychowaniu trudnego dziecka i wciąż obwinia zarówno dziecko jak i męża.

Udowodniono, że w rodzinach, w których jest nadpobudliwe dziecko z zaburzeniami koncentracji uwagi, trzykrotnie częściej dochodzi do kłótni i rozpadu małżeństw.

MATKA jest tą osobą, która najlepiej radzi sobie z frustracjami dziecka ( bez względu na to czy są to problemy szkolne czy socjalne ) i chroni je przed jego własną impulsywnością, łatwym uleganiem sterowaniu przez innych lub pomaga w zorganizowaniu się. Może pomóc w osiągnięciu podstawowych umiejętności w zwiększeniu poszanowania własnej godności poprzez rozwijanie talentów dziecka lub w radzeniu sobie z nagłymi wybuchami złości. Jej ciągła obecność w domu wpływa uspokajająco na dziecko w przeciwieństwie do szkoły, gdzie wszystko wciąż się zmienia. Jej chęć do rozmowy pokonuje lęki dziecka, poczucie winy oraz agresję, a nade wszystko jej miłość koi, gdy naprawdę coś mu się stanie.

Gdy dziecko rośnie rola OJCA staje się coraz ważniejsza. Chłopcy z zaburzeniami koncentracji uwagi potrzebują nawet większej opieki, uwagi i miłości od ojców niż od matek. Z powodu niskiego poszanowania własnej godności i braku wiary w siebie dzieci te mają większe problemy z samoidentyfikowaniem się i potrzebują dobrych i silnych wzorców do naśladowania. Są to dzieci z natury kapryśne, impulsywne i niezdyscyplinowane. To ojciec musi zaprowadzić dyscyplinę niezbędną w wychowaniu dziecka z zaburzeniami koncentracji uwagi i sprawiedliwie egzekwować jej przestrzeganie. Dziecko musi mieć ściśle określone granice postępowania, które przesuwa się z roku na rok. Matka obarczona licznymi zajęciami domowymi nie zawsze jest w stanie dopilnować przyjętych rygorów.

Rola ojca jako osoby wprowadzającej dyscyplinę nie oznacza ciągłego wymierzania kary przez niego. Chodzi raczej o to, aby dziecko i reszta rodziny miała w nim oparcie i wiedziała, że zawsze może na niego liczyć. Powinien on być przy tym osobą, która dostarcza dziecku rozrywki i jest towarzyszem zabaw.

Ojciec musi starać się zrównoważyć te dwie role: osoby wprowadzającej dyscyplinę i powiernika, do którego można udać się z każdym problemem. Jednak ojcowie wracają do domu tak późno, że ich dzieci już śpią. Coraz mniej więc angażują się w wychowanie, co nie jest dobre dla nikogo z rodziny. Okresy rozłąki z ojcem są bardzo przeżywane przez dziecko cierpiące na zaburzenia koncentracji uwagi.

Wszelkie badania jakie, do tej pory przeprowadzono, wykazywały, że jest to choroba dotykająca dzieci, która ustępuje w średnim lub późnym wieku młodzieńczym. Na podstawie dalszych badań stwierdzono także, że istnieje pewna liczba dzieci, u których nie obserwuje się znacznej poprawy w późnym okresie młodzieńczym, a u niektórych w ogóle ona nie występuje. Osoby dorosłe, u których rozpoznano zaburzenia w dzieciństwie i które nie wyrosły z nich, odróżniają się od swoich rówieśników.

Można powiedzieć, że na występowanie zaburzeń u dorosłych mają dwa czynniki. Po pierwsze, wszyscy cierpiący na zaburzenia w dzieciństwie, będą mieli pewne cechy zachowań jako wynik przebiegu choroby. Niezależnie od tego, czy była leczona, czy nie, w końcu stanie się częścią ich osobowości. Na ile takie zaburzenia utrwala się jako część osobowości zależy od odpowiedniego wychowania.

Po drugie, w tej niewielkiej liczbie osób, u których nie dochodzi do znacznej poprawy funkcji neurochemicznych, pełny obraz schorzenia przedłuża się aż do wieku dojrzałego. Jest on nieco łagodniejszy dzięki zdolności człowieka dorosłego do radzenia sobie z trudnościami i do wymyślania sposobów na ich pokonywanie.

Badania przeprowadzone na uniwersytecie w Kalifornii, wykazały, że duży odsetek dzieci nadpobudliwych rozwija osobowość "typu A" w wieku dorosłym. Są to ludzie wiecznie zajęci, aktywni i stale w drodze, dążący do celu lub nawet ten cel przekraczający. Odpoczynek i relaks przychodzą im z trudem. Często uważa się ich za ludzi żyjących w napięciu, nastawionych na osiąganie sukcesów.

JAK POWINIEN POSTĘPOWAĆ NAUCZYCIEL ?

1. Dawać bardzo krótkie komunikaty, formułowane w pozytywie: np. Teraz otwórz zeszyt ! Spakuj rzeczy ! Uwaga zaczynamy pisać !
2. Powtórzyć polecenie krótko i czytelnie.
3. Zapisać polecenie.
4. Sprawdzić czy uczeń wykonał to polecenie (czy rzeczywiście otworzył zeszyt), teraz dopiero przechodzimy do następnego polecenia. np. A teraz otwórz książkę na stronie 20.

Następnie:

Spójrz na zadanie 2 na stronie 20.

Następnie:

Zrób to zadanie.

• nerwowe ruchy rąk i stóp,
• często wstają z miejsca, chodzą po klasie,
• nadmiernie gadatliwe,
• ciągle kręcą się,
• grzebią w torbie,
• gryzą ołówki,
• wyrywają się do odpowiedzi,

Co może zrobić nauczyciel?

    1. Prosić ucznia o wykonanie drobnych czynności np.:

• zawieszenie mapy,
• zbieranie zeszytów,
• przyniesienie kredy,
• zmoczenie gąbki,
• przyniesienie wody do kwiatków,
• zmycie tablicy.

Co może zrobić nauczyciel ?

1. Dzień po dniu przypominać o zasadach.
2. Proponować; weź ołówek i pokaż na kartce jaki jesteś zły, narysuj to;
3. Wykorzystać "kartkę bezpieczeństwa" "Zgnieć ją podrzyj, podeptaj, wyrzuć".
4. Odwróć uwagę dziecka "Chodź pomożesz mi przy...".
5. Zaproponować by poskakało na materacach lub porzucało nimi.
6. Posadzić pomiędzy dwoma flegmatycznymi prymusami.

Dziecko nadpobudliwe ruchowo otrzymuje w szkole etykietę "nieznośnego". W konsekwencji dzieci z ADHD:

• mają niską samoocenę;
• buntują się przeciwko normom społecznym;
• próbują różnych używek;
• są przygnębione, cierpią na depresje;
• osiągają dużo niższe wyniki niż ich możliwości.

LITERATURA: